ЖҮҮДИЙН ХИЧЭЭЛ-III: ЭХ ОРОН vs ЭХ ОРОНЧ

Цөөрч буй эх орончийн бэлэг

Жонатан Медвед хэмээх жүүд хархүү наяад оны эхээр Израйльчуудад эх орноо улам их хайрлах эрдмийг заахаар санаа шулуудаж далай гатлан ирэв. Тэрээр Израйль улс оршин тогтох үндсийн үндэс нь Сионизм буюу жүүдэч үзэл гэдэгт хатуу итгэсэн фанаат байлаа. Ингээд израйлчуудаар эх орныг нь улам хайрлуулах аянд мордлоо.  Яг л манайхан өөрсдийгээ “тэнгэрийн тамга бидэнд бий, худлаа гэвэл өмд шувтлаад хар” гэж ирээд л хөөрөлхдөг  шиг “Жүүдүүд бол ертөнцийн эзэнд шилэгдсэн үндэстэн учраас...” гэж ирээд л номлоод явж. Харин Жонатан монгол бус жүүд хүн юм болохоор суртал номлох зардлаа хүнээс нэхсэнгүй. Хөрөнгө чинээ сайтай эх оронч бус этгээд илрүүлэн мөнгө нэхэж рекэт хийсэнгүй. Зүгээр л, эцгийнхээ хийдэг электрон барааг борлуулан амь зууна.

 Хувь заяаны тохиолоор мятрашгүй жүүдэч хархүүг  Израйлын батлан хамгаалах салбарын томоохон гэрээлэгч Rafael-ийн боссуудын нэг анзаараадахжээ. Эх оронч үзэл нь таалагдсан юм биш. Харин мятрашгүй байдал нь сонирхол татсан хэрэг. Тэрээр залуу эх орончийн хувь заяаг бүрмөсөн эргүүлсэн үгийг хэлсэн нь “Израйльд эх орончид бус бизнесмэнүүд хэрэгтэй байна. Энэ орныг эх оронч үзэл аврахгүй. Харин манай улсыг  технологи аврана” гэж.

            Сэтгэл санаа эргэсэн залуу гэнэт эцгийнхээ юу хийдгийг сонирхож эхлэв. Израйльчуудад хэрхэн эх орноо хайрлах нь зүйтэй болохыг  ухуулж явсан хархүү түүнээ болив. Оронд нь  аавынхаа үйлдвэрлэдэг оптик дамжуулагч, хүлээн авагчийн  сурталчилгааг хийж эхэлжээ. Удалгүй Иерусалимд гараашаа янзлан  Israel seed partners-ийг байгуулсан нь  тун удалгүй 300 сая доллартай болоодохжээ.  Өдгөө түүний хөрөнгө оруулсан компани Nasdaq-ийн топ хэсэгт бүртгэгджээ.

 Харин Жонатан Медвэд   “Израйлын эдийн засгийн элчин сайд” хэмээх алдрыг хүртэж Израйль хөрөнгө оруулах, израйль маягаар  бизнес хийхийг ухуулдаг, үлгэрлэдэг нэг болжээ.  Гол санаа нь “улс орны тусгаар тогтнолын баталгаа бол хүчирхэг эдийн засаг мөн. Хүчирхэг эдийн засаг эх оронч хийрхэл дээр бус шинэ технологи дээр тогтдог. Эх орондоо хайртай л юм бол шинэ технологиийг зохиогч, нэвтрүүлэгч, хэрэглэгч бологтун” гэх аж. Үүнийг эх орноо хайрлах Жүүдийн хичээл гэж үзсэн ч болно.

Технологи, технологи дотроос технологи хайх нь эх орондоо хайртай Израйль хүн бүрийн ариун үүрэг аж. Израйлын пуужин хийдэг технологи дээр анагаах ухааны хамгийн орчин үеийн тоноглол үүсэн хөгжив. Пуужингийн чиглүүлэх хэсэг дээр нэг лут дуран байдаг болтой юм. Ач холбогдлоороо бол 1939 онд Олзвой баатар Яончуудаас хулгайлсан яндан дурантай ойролцоо. Тэр дурангаа израйлын инженерүүд жаахан боловсронгуй болгоод хүний гэдэс ходоодыг туушид нь дурандаад, олон зуун фото зураг аваад ирдэг үрлэн камер хийж.

Мөн л цэргийн үйлдвэрийн технологи дээр тулгуурлаад нэг чип хийжээ. Тэр чип яадаг вэ гэхээр, хүний бие суулгана. Эзнээ хаа байгааг тагнуулчидад зааж өгөх юм биш. Жаахан болхидуу хэлэхэд, өөрөө өөрийгээ хүний биеийн эрчмээр цэнэглээд, авсан цэнэгээрээ ажиллаж инсулин үйлдвэрлэн эзнийхээ хэрэгцээнд нийлүүлээд байх юм. Өөрөөр хэлбэл саахарын өвчтэй улс эмнэлэгт хэвтэх, байнга эм уух хэрэггүй болж байгаа юм байна.

Олширч буй “эх оронч”-ийн балаг

Израйль улс л юм хойно асуудалтай, хүн л юм хойно зовлонтой, дэвшилтэй учраас хоцрогдолтой. Хүн болгон  л “технологи сур, сур, бас дахин сур” гээд явдаггүй аж.

Хамгийн том зовлон нь эх орондоо хэт хайртай нөхдөөс эхтэй. Улс орныхоо оршин тогтнох үндсийн үндэс нь жүүдийн жүүдээрээ байх хэмээн үздэг ортодоксууд. Нөгөө талд нь Израйлын арабчууд.

Эх оронч санаа, унаган ёс заншлаа хайрлахын хэрээр улс үндэстэндээ садаа болдогийн учир юу вэ? Мэдээж хайрлаад байхаар муудаад байдаг юм гэж юу байхав.

            Хэвийн жүүд үндэстний хөдөлмөрийн ид насны буюу 25 -64 насны эрэгтэйчүүдийн 84, эмэгтэйчүүдийн 75 хувь ажил эрхэлдэг. Харин харидем болон хэт ортодокс жүүд дээр очихоор яг ийм хувь нь ажил эрхэлдэггүй үзүүлэлт гардаг.

Бен Гурионы үеэс хэт ортодокс жүүдүүд цэрэгт явахгүй байж болдог хууль гарчээ. Гэтэл цэрэгт явах сонирхолгүй залуус ортодокс сүмийн сургуульд олноороо бүртгүүлэх болов.  Энэ улс цэргээрээ дамжуулж боловсрол эзэмшдэг тогтоцтой, армид нь технологич, менежер, цэрэг бэлтгэдэг. Саяхан нэг Израйль цэргийг бараг шорон дүүрэн палестин хоригдлоор сольж буйг бид зурагтаар харсан. За даа, бараг нэг израйль цэргийн зах зээлийн ханш тэр юм шиг байна даа.  Учир иймд цэргээр дамжаагүй хүмүүс улс төр, бизнесийн ертөнцөд зайгаа олоход хэцүү болно. Тэд хөдөлмөр, бизнесийн зах зээл дээр гологдож байгаа учраас шууд нийгмийн халамжийн давхраа үүсгэнэ. Тэр хэрээр бүтээн байгуулагч татвар төлөгчдөд дарамт болно.

Арабууд болохоор эмэгтэйчүүдийг угаасаа ажил эрхлүүлдэггүй заншлаа дагадаг. Дээр нь төрөлтөөр улсдаа тэргүүлнэ. Түвэгтэй нь арабууд болон  хэт ортодокс жүүдүүд  2007 оны байдлаар нийт хүн амын 28 хувийг эзэлж байсан бол ойрын үед 40 орчим хувь болж өсөх тооцоо гарч буй аж...Яанаа гэлцээд байна.  

 Эх орон  vs Эх оронч

Дэн Сенор, Сол Сингер нарын “Улс үндэстэн цогцолсон нь: Хэрмэл жүүдээс хүчирхэг Израйль” номыг унших тусам  нэг асуулт гарна, тэд эх оронч байхыг муухай гэх гээд байна уу гэж. Эх орон гэдэг бол юун түрүүн эрх дураараа, жаргалтай амьдрах орон зай. Энэ орон зайг янз хүмүүс янз бүрээр дүүргэдэг. Хэтэвчинд мөнгө, гарт бүтээн байгуулалт, оюун санаанд бодит төлөвлөгөө байхгүй үед  хүн дан гагц итгэл найдвараараа л жигүүрлэдэг.

 Итгэл найдварын гал нь өөрийгээ болон, үндэстнээ хамгаас илүү хүчтэй, заяатай гэдэгт үнэмшүүлсэн домог, ойлголтоос оч авдаг билээ. Ийм үзэл санаагүйгээр үндэстэн оршин тогтнох ч аргагүй. Гэхдээ ямар нэгэн бүтээн байгуулалтгүй дан хайр байвал улс орон цогцлохгүй. Айл гэрийг хүртэл дан хайр дурлалаар авч явдаггүй, ажил хөдөлмөрөөр гэр бүлээ тэжээх хэрэг гардаг шиг.

Эцсийн дүнд улс орныг иргэдийнх нь бүтээсэн баялаг л хөл дээр нь авч явдаг. Иргэд нь хийсэн бүтээсэндээ хангалуун байхын хэрээр ирээдүйдээ итгэлтэй жаргалтай амьдардаг. Сайн үндэстэн, хувьтай ард түмэн болохоо биеэр мэдрэнэ гэсэн үг. Өмнөх шатанд ийм ойлголт нь  бодит бус зөвхөн сэтгэлд, суртал ухуулгад байсан бол биежинэ гэсэн үг. Хөгжихийн тулд эх оронч сэтгэл, үзэл санаагаа бодит бус байдлаас гаргахын нэр. Сайхан мөрөөдөлтэй байхаа болиод сайхан амьдралтай болохын нэр аж.

Ингэхийн тулд хоосон уриа, дэвэрсэн санаагаа орхих ёстой. Өөрөөр хэлбэл,  Зэвсгийн үйлдвэрийн эзэн тэр хүн залуу сионист Жонатан Медвэдэд хэлсэн шиг эх оронд эх орончид бус технологичид хэрэг болдог цаг бий. Энэ цагийг алдаж болохгүй. Тэгвэл “манайх хамгийн мундаг үндэстэн, бид тэнгэрийн ийм, тийм юмтай” гэж орилсон хэвээрээ л үлдэнэ.

Өнөөгийн жүүдүүд “хэрхэн Ертөнцийн эзэнд сонгогдсон” тухайгаа ярьдаггүй. Учир нь юм хийж байгаа учраас ярих зав байхгүй. Юм хийхийн хэрээр эх орон нь хүчирхэгжиж, хөгжиж дэлхийд тэргүүлэх хөгжилтэй улс болж байна. Хэрвээ “ертөнцийн эзэн”  мөнхийн улсаа байгуулаад илүү хөгжилтэйг нь сонговол гарцаагүй л Израйль багтана. Тэдний эх оронч үзэл  сионизмаас хүчирхэг Израйль болон биежиж буй нь энэ.

Тэгж ярих юм бол, өнөөгийн Израйльчууд  Ертөнцийн эзэнд “сонгогдсон” домгоо ч тоохоо  байж. Иерасалимын их сургуулийн профессор Занд “Жүүд үндэстнийг Ерөнцийн Эзэн яагаад сонгов” гэдэг ном бас туурвижээ. Тэрээр, Жүүд үндэстний бахархал болдог тэр домгийг ёстой сайхан худал зүйл хэмээгээд Израйль гээд байгаа нөхдүүд чинь  ядаж нэг ястан ч биш хараас цагаан хүртэлх арьстан бүхэн багтсан 70 орчим ястан гэдгийг иш болгожээ. Одоогийн жүүдүүдэд  Израйль улс, Израйль хүн мундаг байгаа нь чухал болохоос биш жүүдүүд мундаг гаралтайг өгүүлэх домог, бусдаас илүү ирээдүйтэй гэж мэтгэх мөрөөс сонин биш ажгуу. Учир нь тэд хорвоогоор хэрэн хэсч явахдаа “мөхөх үндэстэн өнгөрснөөрөө амьдардаг, өсөх үндэстэн өнөөдрөөрөө амьдарч маргаашаа төлөвлөдөг гэдгийг мэдээд авч.  Дурсамжийн оронд бизнес, мөрөөдлийн оронд төлөвлөгөө. Нарийн яривал, хоёр мянган жил цагаачилж явахад нь ямарч домог тэднийг авраагүй шүү дээ.

   Улс үндэстний омогшил, эх оронсог хий-өнгөрсний дурсамж, ирээдүйн мөрөөдөл нь эхийн сүү шиг чухал зүйл. Эхийн сүү амлахгүйгээр ямар ч амьтан ч өсч өндийж чадахгүй. Эхийн сүүгээр амлаж байгаа хүүхэд эрүүл сайн хүн болох нь тодорхой. Харин 10 нас хүрчихээд эхийн сүүгээрээ явж байвал  хүн болохоо өнгөрсөн гэсэн үг.

Source: news.mn

ХОРЬДУГААР ТОГТООЛ2011 оны 12 сарын 20

Чоно ба долоон ишиг
-    Тог тог...
-    Хэн бэ?
-    Энхрий үрс минь хаалгаа нээ. Ээж нь ирлээ. Та нартаа дэлэн дүүрэн сүү, сагс дүүрэн яргуй авчирлаа.
Харин ишигнүүд хахир бүдүүн дуугаар нь чоно байна гээд төвөггүйхэн таньчихжээ. Тэгээд,
-    Хаалгаа бид нээхгүй. Хайртай ээж маань энхрий зөөлөн дуутай. Харин та бол хахир бүдүүн дуут чоно байна шүү дээ гэж майлалдаж гэнэ.
Чоно “Гайгүй ээ, та нарыг дээ” гэж үглэснээ хүнсний мухлаг руу харайлгажээ. Мухлагаас тэр түүхий өндөг авч уугаад дуугаа шингэрүүлж гэнэ. Чоно эргэж очоод хаалгыг нь тогшиж,
-    Энхрий үрс минь хаалгаа нээ. Ээж нь ирлээ. Та нартаа дэлэн дүүрэн сүү, сагс дүүрэн яргуй авчирлаа гэж шингэн дуугаар хэлжээ...
2009 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар, өдгөө хүн төрөлхтөн шударга гэж үзэж буй тэр зарчмаар ширээнээсээ ширвүүлчихсэн Н.Энхбаяр дуугаа шингэрүүлж, савраа сольчихоод байн байн хаалга тогшиж байна. Түүний мэх түмэн янз. Мартсан бүгдийг сануулахаас аваад мартаагүйг ч замхруулах гэнэ. Саяхан Н.Энхбаярын Зууны мэдээ сонинд “Зэсийн үнэ унавал Хорьдугаар тогтоол давтагдахгүй гэх газаргүй” гарчигтай ярилцлага гарлаа. Харин Монголбанкны Олон нийттэй харилцах газрын дарга Б.Лхагважав огт ийм зүйл яриагүй гэдгээ батлахын сацуу “...Гэхдээ миний бодлоор хэн нэгний эрх ашигт нийцээд байсан учраас “Мөнгөний ханш унана” гэсэн цуу яриаг тараасан болов уу гэж бодож байна. Сонгууль, улс төртэй ч холбоотой байж магадгүй. Ард түмний санаа сэтгэлийг сандраах, “пааник”-т оруулах гэх мэтээр...” гэж хэлээд ажлаа өгөхөөр өргөдөл гаргаснаа хэлжээ.

Н.Энхбаярын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийг үзэхээр Монголд биш тамд төрчихжээ гэмээр сэтгэгдэл төрдөг болоод удаж байна. Гэхдээ амьдрал сэтгэгдэл бол биш. Бид урагшилж л явна. Н.Энхбаяр хэдий буддын шашинтан ч Шамбалын дайнд оройлох Майдар бус, нүглийн ихийг ухамсартайгаар үүрч яваа байдаг л нэг улстөрч. Эх болсон зургаан зүйл амьтны нэгд төрсөн тэрбээр сул иргэн болоод хоёрхон оныг үдэж байна.    

Сэтгэлд хоногшсон тогтоол

1991 оны нэгдүгээр сарын 15-нд БНМАУ-ын Засгийн Газрын 20 дугаар тогтоол гарчээ. Засгийн газар тогтоолынхоо төслийг Улсын Бага Хурал (УБХ)-д урьдчилан танилцуулж, тухайн асуудлаар УБХ хаалттай хуралдаан хийсэн байдаг. “Эдийн засгийг зах зээлийн зохицуулалтад шилжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” тус тогтоол нийт 18 заалт, хоёр хавсралттай юм.

    Өнгөрсөн 20 жилд Монголын Засгийн газар түг түмэн тогтоол гаргасан ч ганц үүнийг монголчууд өнөө хэр санаж явдаг. Олсоноосоо илүү алдсанаа санаж явдаг хүний сэтгэхүйн онцлог байж ч мэднэ. Сэтгэхүйн талыг нь орхиод хар баримт харъя.

“Аваанз” гэж яриад хэвшчихсэн цалингийн урьдчилгаа буусны маргааш бүх юмны үнэ хоёр дахин нэмэгдчихээр хэнд ч хүнд тусна. Иддэг хоолных нь талыг “Хорьдугаар тогтоол” аваад явчихсан шүү дээ. Тэр үед хүмүүсийн гар дээр 742 сая төгрөг эргэлдэж байсан гэдэг Монголбанкны тооцоо байна. Олсон хэдэн цаасаа гудсан доороо дарж хэвтсэн хүн бүхэн гомдсон. Голдоо ортол гомдсон. Дээрх тоонд банкны хадгаламж багтахгүй харин байгууллагын кассын мөнгө оржээ.

Ардчиллын буяныг анхлан хүртэгч-ганзагчдын гар дээрээ хадгалж байсан бэлэн мөнгө үүнд өртсөн. Тэд маань бүүр их гомдсон. Тэдний хөрөнгө энгийн иргэд амьддаа ч хараагүй тийм их бэлэн мөнгө байсан. Хадгаламжийн дэвтэртээ 50 000 төгрөөс мөнгөтэй бүх хүний доорх газар цөмөрсөн. Гэхдээ хамрах хүрээ нь харьцангуй бага, ердөө л 651 хүн. Харин хөрөнгө мөнгийг үзэн ядагч нийгэмд 50 000-аас дээш төгрөгтэй улсын олонх нь нийгэмд нөлөөтэй хэсэг нь байжээ. Товчхондоо дарга даамлууд, тэр дундаа улс төрийн шийдвэр гаргагчид. Хэдэн дарга л даа. Харин хоёрхон хүний хувьд галав юүлэх шиг санагдсан байх. Мань хоёр саяас дээш төгрөгийн хадгаламжтай байж. Чухам хэн гэдгийг нь мэдэх учиртай БНМАУ-ын Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн нэр хэлсэнгүй. Гэхдээ Ардын уран зохиолч Л.Түдэв, Дархан аварга Х.Баянмөнх, Ардын жүжигчин Г.Гомбосүрэн гэх мэт хүмүүсийн нэр олны дунд явдаг.

Бас нэг хэсэг нь үүнийг мартах учиргүй. “Иргэдээс банкинд хадгалуулсан мөнгөний үлдэгдлийн 10 000 төгрөг хүртэлх хэсгийг 2 дахин нэмэгдүүлж, зөрүүг улсаас нөхөн олгох” заалт тус тогтоолд орсон юм. Иргэдийн ихэнх нь энэ индекст хамаарч байсан тул хэдэн цаас нь хоёр нугарсан. Гэхдээ “...мөн, бүх төрлийн барааны жижиглэн худалдаалах үнэ, үйлчилгээний тарифыг 2 дахин нэмэгдүүлэх” учир дүндээ дүн. Өнгөц харахад Манай цэцэрлэг тоо заасан гэдэг хүүхдийн дуу шиг энэ тогтоол Уяхан замбативийн наран адил уртын урт шалтгаантай.   

 Нэг шалтгаан

Тухайн үеийн Монголд Зөвлөлтийн 110 000 цэрэг бас дээр нь 20 000 мэргэжилтэн байжээ. Тэд төгрөгөөр цалинжина. Зөвлөлтийн нэг мэргэжилтэн дэлхийн жишгээр цалинжих ба багцаагаар 9 000 төгрөг. Монголчуудын гар дээр эргэлдэж байсан бэлэн мөнгөний бараг дөрөвний нэгтэй тэнцэх атлаа Монголбанкнаас гадуур явах учир энэ мөнгө огт хяналтгүй. “Орос ах нар” монгол төгрөгийг Ленинградын Гознакад хэвлээд бидэнд авчирч өгнө. Чухам хэдий хэмжээний төгрөг хэвлэсэн, манайд ажиллаж байгаа иргэддээ хичнээнийг нь цалин болгоод тараасныг мэдэх монгол ганц ч үгүй.

    Хятадтай тохироо хийсэн М.Горбачев 1988 онд Монголоос цэргээ гаргахаа зарлав. Хойтонгоос нь орос цэргүүд нутгийн зүг жолоо заллаа. Д.Бямбасүрэн ажлаа аваад улсынхаа балансыг харахад Монгол 1990 оны 10 дугаар сарын 1-ний байдлаар 3.3 тэрбум төгрөгийн барааны нөөцтэй байсан аж. Харин хоёр сарын дараа энэ нөөц 1.6 тэрбум төгрөгийн болтлоо хорогджээ. Эндээс Д.Бямбасүрэн хар авсан гэнэ. Монголчуудын гар дээр байгаа бэлэн мөнгөнөөс хоёр дахин их бараа хаашаа алга болсныг тагнуулын шугамаар шалгуулав. Орос цэргийн цувааны зэвсэг гэсэн хаягтай вагон ургамлын тос, элсэн чихэр, цагаан будаа гэх мэт Монгол импортоор авдаг бүхнээр дүүрчээ.

    Зөвлөлтөөс коммунизм тийш дуудсан марш сонстохоо болиод удаж байлаа. Барааны хомсдолоо шийдэхийн тулд чанамал хиамныхаа 30 хувийг шар буурцгаар дүүргэдэг болоод бүр уджээ. 1989 онд Эрхүү, Ангарск хоёрт хүнсний талоноор нэг удаа 1 кг мах, 300 гр цөцгийн тос, 1 кг саахар, нэг шил архи авч байжээ. Ийм нөхцөлд бууны оронд хүнс авч яваа оросуудыг хүнийх нь хувьд ойлгож болно. Гэхдээ өөрсдөө хоосон хоцорч болохгүй. Зөвлөлтийн Элчингийн Монголбанкинд байх Тусгай төгрөгийн 111 дүгээр дансанд тухайн үед 400 гаруй сая төгрөг хуримтлагдчихсан байсан нь манай эдийн засгийн бараг 1/10 тэнцэх аж. Зөвлөлт хэвлэсэн төгрөгөө цацахаар зэхсэн бололтой. Ийм нөхцөлд барааныхаа нөөцийг авч үлдэхийн тулд цалин тэтгэвэр болоод барааныхаа үнийг хоёр дахин нэмчихсэн аж.

Нөгөө шалтгаан  

Социализмыг сайжруулах зорилготой эхэлсэн ерэн оны жагсаал гуравдугаар сарын 4-ны өдрөөс эхлэн Зөвлөлтийн өр зээл, Зөвлөлтийн хараат байдлын талаар хөндөх болжээ. Үүнээс хойш Зөвлөлт монголчуудад их жихүүн ханддаг болсныг “Зөвлөлтийн эсрэг үзэлтэн” хочтой явсан Д.Бямбасүрэн дурсаж сууна.

    Ерэн онд манай импорт экспортоосоо 130 хувиар давчихсан байжээ. Монгол гадаад худалдааныхаа 85 хувийг Зөвлөлттэй, 10 хувийг СЭВ-ийн орнуудтай хийж ирж. Социалист орнуудын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны байгууллага СЭВ 1990 оны аравдугаар сарын 25-нд таржээ. Ингээд Зүүн Европын орнууд өөрийн эрхгүй цаашаа хараад суучихлаа. Монголд ганц Зөвлөлт үлдэв. Гэтэл 1990 оны 12 дугаар сарын 26-нд ЗХУКН ТХ-ны Улстөрийн товчооны хурлаар Монголын тухай асуудлыг авч хэлэлцсэн байна. Уг хуралд Гадаад яам, КГБ хоёр нь материал бэлдэж өгсөн байдаг. Хурлаас “Маш нууц 79/13” гэх тогтоол гаргасан. Ингээд тэр сарынхаа 28-нд Ерөнхийлөгчийн зарлиг гараад манайтай хийж байсан бартерийн худалдаагаа бүрэн зогсоов. Улмаар мөн оныхоо арванхоёрдугаар сарын 31-нд бүх хилээ хаагаад авлаа.  

    Нефтийн үнэ унасан, архины эсрэг кампани явуулсан дээр нь Чернобылийн аюулыг арилгах болон Афганы дайнд асар их зардал гаргасан Зөвлөлтийн эдийн засаг 1986 оноос суларч эхэлсэн юм. Улс орноо зах зээлд оруулахаар ерэн оны намар эхлүүлсэн “500 өдрийн хөтөлбөр”-ийнхөө хүрээнд дээрх шийдвэрийг гаргасан бололтой. Мөн тэр намартаа Зөвлөлтийн Дээд зөвлөл тогтоол гаргаад Засгийн газартаа гадаад орнуудад зээл тусламж үзүүлэхийг бүрмөсөн хорив. 

     Одоо монголчууд өөрсдийгөө тэжээх, тэр дундаа дэлхийн зах зээлтэй халз тулаад гиперинфляцид өртсөн посткоммунист ертөнцийн хувь заяаг туулах учиртай болжээ. Чухам энэ үед үндэсний валютынхаа худалдан авах чадварыг хоёр дахин унагаж инфляцийн цохилтыг тэр хэрээрээ багасгах эдийн засгийн арга хэрэглэсэн байна. Гиперинфляци ид оволзож байхад ийм алхам хийснээ Тэргүүн шадар сайд асан Да.Ганболд нэгэнт унаад эхэлсэн эдийн засгийн явцыг урьдчилан харсны үндсэн дээр төгрөгийн худалдан авах чадварыг хадгалах үүднээс барааны үнэтэй хамт нэмсэн гэж тайлбарлалаа. Харин Д.Бямбасүрэн арай хялбараар “Их түймрийн өмнөөс тавьсан бага түймэр, түймрийг цурманд оруулах монгол ухаан” хэмээн ойлгууллаа.
     
Өөр шалтгаан

Дашийн Бямбасүрэн 1976 оны хоёрдугаар хагасаас Үнэ стандартын хороон дарга болжээ. Бараа таваарын үнэ ханшийг тогтоох институцийг олон жил толгойлсон хүний хувьд тэрбээр үнийн талаар өөрийн бодолтой үлдсэн байна. Ямар ч байсан социализмын материал техникийн бааз байгуулж явна гэж хөөрч байхдаа Монгол үнийн системгүй, зөвхөн татаац дээр тогтож байж. 1990 онд түүнийг Ерөнхий сайд болоход улсын төсөв 4.4 тэрбум төгрөг, түүнийхээ 1.7 тэрбумыг үйлдвэрийн алдагдал хаахад зориулж байсан аж. Бүх юм хатуу үнэтэй гэхдээ бүгд татаацтай, төгрөг дөчийн талх, хорин дөрвийн чихэр хүртэл татаацтай. Ийм нөхцөлд чөлөөт үнэд орвол гиперинфляцид орох байж. Д.Бямбасүрэн үүнийг алсаас тайлбарлав.
Египет, Сири хоёр 1973 оны аравдугаар сарын 6-нд хавсайдан Израил руу дайрч 18 хоногийн дараа ялагдаад дууссан энэ явдлыг “Арван сарын дайн” гэх нь бий. Арабын хоёр улс Галоны өндөрлөгт жүүдүүдэд балбуулж байхад ОПЕК-ийн орнууд Израйлыг дэмжигч АНУ болон Баруун Европын улсуудад нефть экспортлохоо зогсоов. Ингээд удалгүй, баррель нь гурван ам.доллар байсан нефтийн үнэ 12 болтлоо өсчээ. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Р.Никсон иргэддээ шатахуун хэрхэн хэмнэх тухай зааж байхад Зөвлөлт Баруун Европ руу гаргах нефтээ үлэмж нэмж суулаа. Ингээд 1980 он гэхэд зөвлөлтүүд дэлхийн зах зээл дээрх нөлөөтэй тоглоч болов.   

Үүнийг ашиглаад Зөвлөлт социалист орнуудад өөрийн нөлөөг нэмэгдүүлэх үүднээс үнийнхээ системд оруулж, дэлхийн зах зээлээс салгах бодлого явуулсан гэж Д.Бямбасүрэн үзэж байна. Мөн энэ үеэс социалист системийн үнэ, санхүүгийн хямарч эхэлсэн гэв. Хуучин социалист орнууд хоорондоо наймаа хийхдээ тав таван жилээр үнээ тохирдог байж. Гэтэл 1976 оноос эхлээд жил бүр үнээ тогтоодог болсон байна. Тэгтэл экспортын хэдхэн бараатай Монголыг зөвлөлтүүд “Та нар үнээ битгий өөрчил. Бид буцалтгүй тусламжаар үнийн зөрүүг хаая” гэжээ. Гэхдээ урьд нийлүүлж байсан барааг хуучин үнээр, харин шинэ бол тухай бүрд нь үнээ тохирно гэж. Бас урьд нийлүүлж байсан барааны жижиглэнгийн үнийг дотооддоо барь гэдэг хатуу үүрэг өгсөн байна.   

Гэтэл оросууд тракторынхаа нэг үсгийг өөрчлөөд урьд 4 000 ам.доллар байсныг 14 000 ам.доллароор оруулж ирдэг болсон аж. Нэг барааныхаа өнгийг сольчихоод л шинэ бараа тул үнийн зөрүүг нь хаахгүй гэнэ. Ингээд 1976-1980 онд Монголын үнийг хамгаалах нэрээр 402 сая шилжих рублийн буцалтгүй тусламж өгчээ. Харин 1981-1985 онд буцалтгүй тусламж бус 1.1 тэрбум шилжих рублийн зээлээр манай үнийн зөрүүг хаалаа гэх болжээ. Чухам юуг, яаж хаагаад байгаагаа монголчуудад огт тайлбарлахгүй. Энэ мэтээр явсаар Монгол дэлхийн зах зээлийн үнээс салж, Зөвлөлтийн дотоодын үнэ рүү орж эхэлсэн байна. Бүр Зөвлөлтийн үнийн системд оръё гэдэг санал манай талаас гарч, энэ талаар Зөвлөлттэй ярьж тохир гэсэн боловч Д.Бямбасүрэн таг чиг явсаар 1984 онд ажлаасаа хусагдаж барилгын салбар руу хөөгджээ.

Ингэсээр бүх талаар Зөвлөлттэй ойртон нягтарч явсан Монголын үнийн систем 1980-аад оны дунд үе гэхэд бүхэлдээ эвдэрсэн байна. Бүх барааны бөөний үнэ жижиглэнгийн үнээсээ даваад гарчихжээ. Ийм гажиг нөхцөлд Хорьдугаар тогтоолыг гаргасан байна. Жижиглэнгийн үнэ бөөний үнээ давчихсан байсан тул ингэж хоёр дахин нугалсанаар үйлдвэрүүд нэг муухан амьсгалаад байх боломжтой болно гэж үзэж. Цалин тэтгэвэрээ нэмээд, үнээ өсгөчихөөр жижиглэнгийн үнэ бөөний үнээс дээшээ гарна.

Д.Бямбасүрэн нарын тооцоогоор барааны өөрийн өртөг 47 хувь өсөх байсан нь 0.1 хувийн ч алдаа гараагүй гэнэ. Ингээд монгол хүн бүхний сэтгэлд хоногшсон Хорьдугаар тогтоолын ачаар манай улс хямралыг Зүүн Европын орнуудтай харьцуулбал 5-6 дахин бага инфляцитай давсан. Харин Аугаа СССР-ийг өвлөсөн Оростой харьцуулахад 40 дахин бага инфляцитай гарсан ажээ. Мөн үндсэн хөрөнгийн үнийг нэмээгүй байсан болохоор өмч хувьчлал ч үүнд асар их нэмэр оруулсан гэдгийг Да.Ганболд тэмдэглэж байсан юм.

Бас бус явдал

Хорьдугаар тогтоолын нууц задарч, хувийнхаа хэдэн төгрөгийг аварч үлдэх улмаар арвижуулах гэсэн оролдлого ч гарчээ. Засгийн газрын нэр бүхий гурван гишүүн, мөн УБХ-ын дөрвөн нөхрийг энд нэрлэж болох юм.

    Харин сонгууль сонгуулиар МАХН Д.Бямбасүрэнг гиперинфляци эхлүүлсэн гэж хүмүүст ойлгуулдаг, ардчилсан хүчин төрд гарвал дахиад л ийм болно шүү гэж айлгах дуртай. Уул нь түүний энэ алхмыг гадаадын эдийн засгийн сурах бичигт оруулчихсан юм билээ л дээ. Аж үйлдвэржсэн мундаг орнууд нуран унасан инфляцийг монголчууд аюул багатай давсан түүх ийм. БНМАУ-ын сүүлийн Ерөнхий сайдын албыг хашсан Дашийн Бямбасүрэн гэх буурал эр үүрэгт ажлаа өгөөд ажин түжин суусаар хорин жилийг үджээ. 2009 онд “Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлэх, эх орондоо хүмүүнлэг, ардчилсан, иргэний нийгэм байгуулахад оруулсан жинтэй хувь нэмэр...”-ийг нь үнэлж Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж түүнийг Чингис хаан одонгоор шагнасан юм.

Source: News.mn

БОДЛЫН ХУЛГАЙЧ БУЮУ “МУУ ХҮН”-ИЙ ТҮҮХ 

Хуучин цагийн “эв хамтач” утга зохиолд (урлагт) манай талын болоод дайсны талын хэмээх нэгэн хэвшмэл дүрүүд элбэг байдаг байлаа. Манай талынх нь учиргүй сайн хүний хайлан, харин эсрэг талынх нь муу муухайн цуглуулга. Одоо ч зарим нэг кино жүжигт тоглосон залуучууд сайн талын дүр бүтээв, эсвэл эсрэг талын муу хүний дүрд тоглолоо гэх мэтээр ярих нь бий. Харин амьдрал дээр туйлын сайн, эсвэл саар хүн гэж үгүй. Хэнийг хэн аль өнцөгөөс нь харахаас шалтгаалан сайн эсвэл муу хүн гэж харагддаг.

Монголын ард түмний дунд олон жилийн турш тэрхүү муу хүний дүрд “тоглосоор” ирсэн нэгэн бол алдарт “90 саяын Гансүх” хэмээх залуу билээ. Та бидний сайн мэдэх, бас нарийн мэдэхгүй л түүх. Гэвч энэхүү “муу хүн”-ий амьдралаас бусдад сургамж болох зүйл өчүүхэн төдий ч байхгүй гэж үү? Тэр буруу юм хийсэн, өмөөрөхийн аргагүй буруу зүйл хийсэн хүн. Гэхдээ муу ч гэсэн хүний л амьдрал юм болохоороо тэр түүх хэн нэгний аугаа баян түүх байж таараа. Тэгэж яривал, тэрхүү “муу хүн”-ий түүх бусдад бүүр ч их сургамжтай байж таарна. Ерөнхийлөгчийг залилсан, магадгүй бүтээгүй л болохоос хийж бүтээх оргилуун хүслээр жигүүрлэсэн хорин дөрөвхөн настай залуу тэр нэгэн өдөр цүнхэндээ ерэн сая төгрөгтэй мөртөө мөхөөлдсөнд очерлоод зогсож байсан гэдэг...

Үүнийг анзаарсан хэсэг залуус тэрхүү “муу хүн”-ий түүхээр нэгэн “сайн кино” бүтээжээ. Энэ бол “Виздом кино продакшн”-ы бүтээл “Бодлын хулгайч” хэмээх кино юм. Киноны ерөнхий продюссороор нь А.Уянга, киноны зохиолчоор сэтгүүлч Д.Төрмөнх, ерөнхий найруулагчаар Ж.Сэнгэдорж, ерөнхий зураглаачаар Д.Ангараг, гол дүрд нь жүжигчин Б.Амарсайхан, ерөнхий зураачаар Н.Батжаргал, зургийн даргаар Ч.Ганзориг нар ажиллажээ. Энэхүү багийнхны хийсэн кино товчхон хэлэхэд сүүлийн үед цөөхөн гарч байгаа сайн бүтээлийн нэг болсон байна. Батлахыг оролдъё.

Холливудад “Кино хийхэд гурван зүйл хэрэгтэй. Нэгдүгээрт сайн зохиол, хоёрдугаар сайн зохиол, гуравдугаарт сайн зохиол” гэсэн яриа байдаг гэнэ. Үнэхээр л манайхны кино тааруу болоод байдгийн гол шалтгаан болох муу зохиол энэ багийнханд байсангүй, сайхан зохиол дээр ажиллажээ. Дээр хэлсэнчлэн энэ бол бодит түүх. Үнэхээр сайхан баялаг материал, сайхан ч драмтай кэйс. Сайхан материалыг соргогоор олж харсан кино зохиол болжээ. Энэ нь Том Хэнкс, Леонардо Де Каприо нарын тоглосон “Чадвал намайг барь” (Catch me if you can) киног бодит түүхээр хичнээн сайхан урлагийн бүтээл туурвисны монгол туршлага болсон санагдлаа. Энэ цаг үе маань угаасаа хий хоосон оргүй фантаазаас илүүтэй үнэн, бодитой, баримттай сэдвийг л сонирхдог, үнэлдэг болжээ.

Энэхүү кино давгүй болсон нь өөр өөрийн чиглэлээрээ мэргэшсэн, туршлага хуримтлуулсан уран бүтээлчдийн сайн баг бүрдүүлснийх байна. Энэ амжилтаар нь сайн зохион байгуулагч, “Uptown” сэтгүүлийг үүсгэн байгуулагч, ерөнхий продюссор А.Уянгааг магтууштай. Дэлгэцийн урлагийн олон фестивалиас шагнал авсан “Нохойн орон” киноны найруулагч, “Кино зохиолчдын Библи” номын орчуулагч Д.Мөнхтөр, Монголын анхны олон ангит кинонуудын нэг “Мөрөөдлийн хөлөг онгоц”-ын ерөнхий найруулагч, Япон-Монголын хамтарсан “Бөртэ чоно” киноны туслах найруулагч Ж.Сэнгэдорж, Монголын киноны өнөө цагийн шилдэг жүжигчдийн нэг Б.Амарсайхан гээд сайн багийн дажгүй гүйцэтгэлтэй ажил болжээ.

Ж.Сэнгэдорж энэ бүтээлээрээ бяд сууж яваа сайн найруулагч гэдгээ дахин харууллаа. Найруулга, үйл явдлын холбоос, шийдэл өө багатай байсан. Нэг талаас Гантулга (Гансүх) бол ерөнхийлөгчийг луйвардсан маш муу этгээд, гэвч нөгөө талаас алдаж эндсэн л болохоос яадгаа алдчихсан алуурчин биш. Энэ санааг кинонд тун аятайхан оруулж өгчээ. Гэмт муу үйлдэл хийхээс айж болгоомжлуулж байгаа найз Болдоо нь Гантулгыг зоригтойгоор луйвар хийж чадах гэмт хэрэгтэн мөн болохыг, Гантулгатай хамт шоронгоос оргож байгаа гал хам нь сав л хийвэл муу юм хийчих гээд, түүнийг болиулж байгаа зөрчлөөс Гантулгын тэгтлээ адгийн амьтан биш болохыг энэ хоёр туслах дүрээр торуулан ялгаатай (контраст) харуулж чадсан байна. Харин эхлэлгүй шууд өрнөж төгсгөл нь жаахан дутуудав уу, яав? Энэ түүхийг мэдэх нэг нь сайн мэднэ, харин “90 саяын Гансүх”-ийн түүхийг сургаас цаашгүй одоогийн залуус тэр бүр мэдэхгүй.

Гэнэт ямар учиртай нь мэдэгдэхгүй нэг залуу хальт сонссон хэдэн үгээрээ эрдэмтэн мэргэд, эрхтэн дархтаны толгойг эргүүлж санаанд багтамгүй мөнгө луйвардаад байгаа эхлэл цэг нь хаана байнаа? Энэ бүтээл “90 саяын Гансүх”-ын тухай баримтат кино биш учир Гантулга хэмээх гол баатрын маань алдаж онох шалтгаант холбоо үгүйлэгдэж байх шиг.

Кино зохиолч, найруулагч хүн тодорхой хэмжээгээр заавал философич байх ёстой. Сайн найруулагчид бүтээлээрээ дамжуулан ямар нэгэн хэлэхийг хүссэн санаагаа хүмүүст өгүүлж байдаг. Хүн бүр сайхан амьдрах хүсэлтэй, бас эрхтэй. Харин сайхан амьдралыг бий болгох хүн бүрийн зам мөр өөр. Зарим хүн хулгай, луйвар, худал хуурмагаар сайхан амьдралд хүрэх гэдэг. Гэвч “хүнд зөв мэт санагдавч төгсгөлд нь үхэл рүү хөтлөх зам байдаг” аж. “Бодлын хулгайч” киноны нэгэн философи нь энэ.

Хэн бүхэн хувь заяагаа урьдчилан харж мэдэхгүй учир нэг л мэдэхэд хүн алдчихсан л байдаг. Нэг л алдсан бол тэр чигээрээ алдсаар дуусах ёстой гэж үү? Хүнд ухаарах, алдаагаа засах боломж хэзээд байдаг билээ. Б.Гансүх нэгэнтээ “Миний амьдралын өнгөрсөн үе миний ирээдүйг захирах ёсгүй, миний амьдралын ирээдүй өнгөрсөнтэйгээ заавал адилхан байх албагүй” гэж хэлжээ. Энэ л уул киноноос залууст үлдэх ёстой санаа гэж бодно. Төгсгөлийн монологт өгүүлж буй буддын гүн ухааны “үйлийн үр” гэх сургаалиар төлөөлүүлэн кино эхлэхэд талбайд үр цацах хоригдлууд болон төгсгөлийн халиуран найгах тариан талбайгаар илэрхийлсэн санаагаа арай өөр маягаар жаахан тодруулсан бол гэсэн нэхэл төрсөн шүү.

Цөөн ганц нэг илүүдсэн хэсэг байна аа, найруулагч аа. Гэнэт их мөнгөтэй болж баяжсан Гантулга голын эрэг дээр найз нөхдөө урьж дайллага хийдэг хэсэг байна. Гэнэт ширүүн бороо орж тансаг сайхан ширээ эзгүйрнэ. Ихэнх найруулагчдын ажилд энэ зураглалаар ямар нэг юм болохгүй байгааг харуулсан бэлгэдэлт (символ) өгүүлэмж байдаг. Яг болж байна даа гэж бодож суутал Гантулгын найз охин ямар нэг шалтгаангүйгээр бүжиглээд байгаа нь бусад хэсэгтэйгээ холбогдсонгүй. Ер нь сайн бүтээл гэдэг бүх дүрийн үг, үйл хөдөлгөөн, өгүүлэмж нэг бүрээр гол дүрээ тодотгож гол санаагаа илэрхийлж байдаг билээ.

Энэ бүтээлийн амин сүнс гол дүр болох Гантулгын дүрийг чадварлаг сайн бүтээж сүүлийн үед үзэгчдэд яах аргагүй л киноны манертай жүжигчин юм даа гэсэн бодлыг тод төрүүлэх болсон жүжигчин бол Б.Амарсайхан юм. Жүжиглэлтийн хувьд аль ч хэсэг дээр нь илүүдүүлж дутаалгүй жигд сайхан тоглож, олон хэсэг дээр үзэгчдийн сэтгэлд хүртэл дүрээ амилуулсныг нь тэмдэглэн хэлмээр байна. Манай ахмад жүжигчин Ш.Дэлгэржаргал ч ээжийн дүрийг аргагүй л алтан үеийн бүтээгдэхүүн ийм байлгүй яахав гэмээр чадварлаг бүтээжээ. Шоронгийн “журам”, таксины жолоочоос эхлээд ер нь дүр сонголт жижиг, туслах гэлтгүй сайн хийсэн нь харагдаж түүнийгээ дагаад тоглолт сайн байсан. Гантулгын ээжтэйгээ уулзаж байгааг хараад уйлж байгаа мөрдөгч (Г.Золбоот)-ийн дүр ч сайн кино зохиол бичих алтан дүрэм “дүрийн үнэмшилтэй байдал”, “дүрүүдэд хүний сэтгэл хөдлөл, зан чанарыг суулгаж” чаджээ. Мөн тайзнаасаа илүү дэлгэц нь их зохидог жүжигчин болох нь Г.Золбоотын жүжиглэлтээс харагдаж байсныг хэлэхэд илүүц биш биз ээ.

Зураглаачийн ажил дажгүй, олон хэсэг дээр зөв өнцөгөөс сайн авчээ. Харин жаахан өөлөхөд зарим газар жүжигчдийн жүжиглэлт, найруулагчийн санааг тодруулсан хөдөлгөөн дутаж байна. Тухайн түүхэн цаг үеийн өнгө аясыг оруулахад киноны жижиг хэрэглэл их чухал үүрэгтэй. Тухайн цаг үеийн машинууд (Лиаз автобус, өвгөн Бенз г.м.), тэр үийн айлуудын нийтлэг өнгө аяс бүхий тавилгуудыг үнэмшилтэй шийдсэн ч хэрэглэж буй компьютер, факсын аппарат нь хуучных биш, бичгийн машинаар бичсэн зүйлээ принтерээр хэвлэсэн харагдаж байгаа зэрэг нь жижиг гэлтгүй л алдаа юм. Жижиг хэрэглэлийг жижигт үзэлгүй нөгөө л Холливудын стандартын дагуу бүрэн төгс хийхийг эрмэлзсэн бол нийтэд нь сайн л шийдэх хэрэгтэй юм. Адал явдалт хэсгийн гүйцэтгэл ч үнэхээр үнэмшилтэй сайн болсон байна лээ.

Киноны хөгжмийн хувьд ч тун дажгүй, киноны үйл явдлууддаа наалдац сайтай байсныг хэлэхийг хүсэж байна. Алдарт Элвис Прэслигийн “Suspicious Minds” дуу утга агуулгаар ч, ая дангаараа ч киноны тухайн хэсэгт зохицож тун хөөрхөн өнгө аяс оруулсан байна билээ. Р.Чойномын “...Шувууны сүүдэр шиг дайраад өнгөрсөн, шунхан улаан залуу нас минь” хэмээх шүлгээр хийсэн дуу нь ч цаашдаа олон хүнд таалагдах биз ээ.

    Кино зохиолч Д.Төрмөнх энэ жил “Кино зохиолчдын Библи” хэмээх нэгэн сайхан номыг орчуулсныг бид мэднэ. Түүний орчуулсан номонд байгаачлан сайн кинонд байх ёстой сонирхол татам нэр (Бодлын хулгайч), угтал үйл явдал (хоёр эрдэмтэн өвгөний ярианаас Америкт байгаа монголын ховор олдворын талаар сонсоно), эхлэл-өрнөл-төгсгөл (Гантулга хэмээх дэврүүн хүсэл мөрөөдлөөр дүүрэн залуу амьдралын гараагаа буруу зүйлд хөл тавин эхэлж, нэгэнт хийсэн үйлийнхээ үрийг эдлэн шоронд зовж тарчлан өрнөсөөр хал үзэж буруугаа ухаарсан нэгэн болно), ээдрээ болон эргэлтүүд (жирийн ядуугаас саятан, саятнаас гэмт хэрэгтэн, гэмт хэрэгтнээс ялтан), сүйрэл болон хямрал (шоронд байхад түүний ээж нь нас барна, шоронгоос оргон ялаа улам нэмүүлнэ) зэргийг шигтгэж өгсөн нь дэвшилтэй болжээ. Б.Гансүх өөрийгөө бодлын хулгайч гэсэн гэдэг, сонсоход үнэхээр сайхан нэр, харин энэ нэр киноны үйл явдалтайгаа яг яаж холбогдож байгаа нь бүрхэг санагдсан.

Энэ киноноос харахад монголын кино урлаг эргэн хөгжиж эхэлж байгаагийн нэг шинж бол манайхан аливаа зүйлүүддээ мэргэшиж байгаа юм уу даа гэсэн бодол төрж байна. Энэ нь ч тун зөв билээ. Жишээлбэл, жүжигчид болон найруулагч нар нь гэхэд драмын ба киноны, зохиолч нар нь ч мөн адилхан, кино урлагт хамгийн чухал зүйл болох продюссор гэх зэргээр мэргэшин ажилладаг болжээ.

Б.Гансүх буруу тарьсан үйлийн үрийнхээ эргүүлгэнд живээд амьдралд ялагдсан нэгэн байсан. Гэвч тэр өөрийгөө ялсан, муу бодол санаагаа өөрчилж чадсан, тэгснээрээ бусдыг ч уучилсан. “Уучлалаар хайрыг илэрхийлж болдог, ялагдлаар ялалтыг харуулж болдог” хэмээх үг бас л түүнийх. Эдгээр үгс амьдралд нухлуулж, амьдралын гашуун үнэнийг таньсан хүний мэргэн үг.

Гэх мэт, гэх мэт... Энэ мэтээр “Бодлын хулгайч”-аас өөрийнхөө хэмжээгээр бас нэгэн өөр гаргалгааг хийчих, ямар нэгэн ухаарлыг олоод харчих хангалттай “зайтай” кино болсон байна. Эцэст хальт төрсөн нэгэн бодлоо хуваалцахад, нээрээ яагаад ерэн саяыг итгүүлээд авчихсан Б.Гансүх тэгэж их буруутаж байхад, гэнэн хүүхэд шиг ярианд нь итгээд тэр их мөнгийг тавиад туучихсан ерөнхийлөгч яагаад буруутаагүй юм бол гэсэн “шал дэмий юм” бодогдож байна лээ шүү. Яагаав нэг кинон дээр “Уг нь энэ Баяраа өөрөө л...” гэдэг дээ. За энэ ч надад ямар хамаа байхав, тэр үед нийгэм маань хавтгайдаа л нэг иймэрхүү хариуцлагагүй цаг үе байсан даа.

Ekh surwalj: baabar.mn

Докдо(독도/獨島) арлаар аялцгаая!!!

Докдо арлаар аялцгаая!!!

Байгалийн өвөрмөц тогтоцтой нэгэн үзэсгэлэнт арлын нэрийг Докдо(독도) гэнэ. Солонгос улсын аялал зуучлалын томоохон төв болсон энэ арал дээр жил бүр олон олон зуулчид очиж, үзэж сонирхдог.

Үндсэн хоёр хэсэг арлаас тогтдог ба баруун, зүүн арал гэж нэрлэдэг. Нийт талбайн хэмжээ нь 187,450 метр кв(46.32 acres), баруун арал дээр хамгийн өндөр цэгүүд байрладаг бөгөөд олон жижиг агуйнууд эргийн шугамыг даган байрласан байдаг.

Уг арал нь зүүн уртрагийн 131°52´ хойд өргөргийн  37°14´-т байрлах ба хавартаа хамгийн хүйтэн үе нь   10 °C (50 °F), зундаа хамгийн халуун  25 °C (77 °F) байдаг.

                                          Докдо(독도) нь эх газраас 215км зайд оршидог.

Хэзээ нэгэн өдөр би ч бас зочилон очиж энэ сайхан байгалийн тогтоцыг нүдээр үзэх аз тохионо гэж найдаж байна. Бүгдээрээ Докдо(독도) арлаар аялцгаая!!!!

Jongmyo Bagachuudad tuuhiin bolowsrol olgow...Sonirholtoi

Yoslol ehlehiin omnoh beltgel ajil...sonirholtoi bsan shuu. Ajilchid ni nyambai hadgalsan huwtsas ed heregsliig neg negeer zoon gargaj beltgej bailaa. Bagachuudad zoriulsan tuuhiin bolowsrol olgoh tusgai hotolboriin hureend dund surguuliin huuhduudiig Jongmyo-d urin tahiliin shireeg herhen beltgedeg baisniig nudeer uzeh bolomjiig olgoj, tuuhiin medlegiig ni teleh zorilgotoi uil ajillagaa bailaa.

Beltgel ajild tuslah bolomj bidend oldson yum. Edlel heregsliig uneheer sain hadgaladag ni haragdsan. Bugd zoriulaltiin tusgai sawan dotor oor ooriin bairand hadgalagddaag yum baina .

Ertnii ed heregsel ch gesen shinehen yum shig ongo uzemjtei heweeree.

Huuhduud oorsdiin garaar dahiliin shireeg beldeltsej, huwtsas ed heregsliig omsoj uzej bgaa baidal.

  Jongmyo-d zochilj uzeerei...uneheer sonirholtoi shuu....

Dokdo aral deer Hanbok-iin zagwariin show bolj ongorloo

10 sariin 29nd Dokdo aral deer Solongosiin aldart zagwar zohion buteegch Lee Young-hee-iin orchin ueiin Hanboknii zawgariin show bolj ongorloo. Ug arga hemjee ni 2 dahi udaagaa zohiogdoj baigaa bogood anhnii show ni 2011 onii 8 sard Dokdo aral deer bolson. Orchin ueiin Hanbok-iin ongo, design-ii nariin zohitsliig ug zagwaruudaas harj boloh yum.
Lee Young-hee ni ongorogch onii 6 sard France-iin Paris hotnoo zohion baiguulagdsan Paris Haute Couture collection-d ug zagwaraa toliluulj baijee. Tereer setguulchded ogson yariltslagadaa Dokdo aral deer hezee negen tsagt ooriin zagwariin show-gaa hiihiig uneheer husch baigaa ilerhiilsen baidag.

Ug collection ni Chosun Dynasty ueiin haad, hatdiin omsgol, huwtsasnaas burdsen 40 zagwaraas burdsen baina. Lee Young-hee-iin zagwariin show ni Dokdo aral deer zohiogdoj baigaa anhnii zagwariin show gedgeeree ih ontslog yum.

Sonirholtoi aylal...Gyeongbokgung Palace(Khaanii ordon)

1395 on buyu Joseonii ue duussanaas 3 jiliin daraa Gyeongbokgung baridaj duussan bogood shine ue ehlehiin hamt ulsiin niislel Gaegyeong-oos Seoulruu nuun irsen baina.
1592 ond Japan-iin ezlen turemgiileltiin ued shataagdsan ba 1868 on hurtel sergeen zaswarlaagui ajee. Tuhain ued ihenh barilga baiguulamj suitgegdsen bogood Gyeonghoeru asar, Geunjeongjeon hana zereg tsoon toonii baiguulamj uldjee.

1990 onoos buren sergeen zaswarlah ajil Gyeongbokgung-d eheljee.

Gol asriin dotood baidal

Gol asar

Ordonii nuur

Gol Haalga

Bid zarim neg zuulchdad Jongmyo bolon Gyeongbokgung-iin tuhai tuuh bolon zarim sonirholtoi zuilsiin talaar yarij yawsan yum.

Ta buhen ch bas Gyeongbokgung-aar zochilooroi